Kanal Tedavisi

Ağız ve diş sağlığı, genel sağlığın ayrılmaz bir parçasını oluşturur. Dişlerdeki çürükler, travmalar ve çeşitli enfeksiyonlar bazen yalnızca basit dolgularla çözülemez hale gelebilir. Böyle durumlarda dişin çekilmesi yerine onu kurtarmak ve mümkün olduğunca uzun süre işlevsel kalmasını sağlamak için kanal tedavisi devreye girer. Günümüzde gelişmiş teknikler, malzemeler ve uzman yaklaşımları sayesinde pek çok kişi, ciddi ağrı veya hasar gören dişlerini kanal tedavisi ile rahatlıkla sağlığına kavuşturabilir. Peki kanal tedavisi tam olarak nedir, nasıl yapılır, ne zaman gereklidir ve nelere dikkat edilmelidir?

Kanal Tedavisi Nedir?

Kanal tedavisi, dişin iç kısmında yer alan ve “pulpa” adı verilen sinir-damar paketinin çeşitli nedenlerle zarar görmesi sonucunda uygulanan bir tedavi yöntemidir. Her dişin içinde, kök kısmına doğru uzanan kanallar bulunur ve bu kanallar dişin canlılığını sağlayan dokularla doludur. Şiddetli çürük, darbe veya çatlak sonucu bu dokular iltihaplandığında ya da öldüğünde, dişin sağlığı tehlikeye girer. Kanal tedavisi burada devreye girer ve dişin kök kanallarındaki iltihaplı dokuyu temizleyerek, kanal boşluklarını özel malzemelerle doldurmayı amaçlar. Bu sayede dişin çekilmeden ağızda kalması ve işlevine devam etmesi mümkün olur. Günümüzde kanal tedavisinin başarısı oldukça yüksektir ve bu işlem, ağrılı ya da korkulacak bir operasyon olmaktan çok, dişi kurtarmaya yönelik bir girişimdir. Tedavi sırasında kullanılan lokal anestezi sayesinde hasta genellikle işlem boyunca ağrı hissetmez. Kanal tedavisi, hastanın kendi diş yapısını korumasına destek verdiği için genellikle ilk tercih edilen çözümdür.

Kanal Tedavisi Neden Gerekebilir?

Kanal tedavisi uygulanmasının temel sebebi, diş içindeki pulpa dokusunun geri dönüşü olmayan bir şekilde hasar görmesidir. Bu hasar, çoğunlukla derin çürükler nedeniyle bakterilerin kök kanalına ulaşmasıyla gerçekleşir. Özellikle tedavi edilmemiş veya ihmal edilmiş çürüklerde bakteriler diş minesini, ardından dentin tabakasını aşarak pulpa dokusuna nüfuz edebilir. Diğer bir etken ise travmadır. Diş darbe aldığında, dışarıdan gözle görülür bir kırık veya çatlak olmasa bile pulpa dokusu zedelenebilir. Ayrıca eskimiş veya uygun şekilde yapılmamış dolgu ve kaplamalar da zamanla sızdırma yaparak kök kanalına bakteri girişine yol açabilir. Bazen de bir diş üzerinde çok sayıda işlem yapıldığında, pulpa dokusunda tahriş ve iltihaplanma görülebilir. Bunların tümü kanal tedavisini gerektirebilen durumlardır. Öte yandan ağrı, sıcak-soğuk hassasiyeti, gece uykudan uyandıran sızılar, dişte renk değişikliği, diş etinde şişlik veya apse gibi belirtiler de kanal tedavisine ihtiyaç duyulduğunun habercisi olabilir.

Kanal Tedavisi Öncesinde Nasıl Hazırlık Yapılır?

Kanal tedavisi öncesi hazırlık, genellikle detaylı bir muayene ve röntgen incelemesini içerir. Röntgen ile dişin kök yapısı, kanal sayısı ve diş çevresindeki kemik dokusunun durumu değerlendirilir. Bazı durumlarda üç boyutlu görüntüleme yöntemleri de kullanılabilir. Gerekirse dişin üzerine uygulanan eski dolgular veya geçici kaplamalar kaldırılır ve varsa çürükler temizlenir. Kanal tedavisi planlanan dişin etrafındaki diş etlerinin sağlıklı olması önem taşır. Eğer dişte ciddi iltihaplanma veya apseli bir durum söz konusuysa, bazen tedaviye destek olmak amacıyla antibiyotik reçete edilebilir. Ancak rutin kanal tedavilerinde sırf önlem olsun diye antibiyotik kullanımı önerilmez. İşlem öncesinde hastanın rahat ve sakin olması, ağrı kesiciler veya gerek duyulursa sedasyon yöntemleri kullanılması da konforu artırabilir. Lokal anestezinin etkili olması için bazen ek enjeksiyonlar gerekebilir fakat çoğu durumda tek bir anestezi uygulaması yeterli olur.

Kanal Tedavisi Hangi Aşamalarla Uygulanır?

Kanal tedavisi, birkaç adımdan oluşan bir süreçtir. İlk adımda, işlem yapılacak diş ve çevresi lokal anesteziyle uyuşturulur. Uyuşukluk sağlandıktan sonra diş izole edilir. Bu genellikle dişin üzerine esnek bir lastik örtü (rubber dam) konarak sağlanır. Böylece tükürükten kaynaklanan bakteri teması en aza indirilir ve çalışma alanı kuru kalır. Ardından dişin üst kısmında küçük bir delik açılarak kök kanallarına ulaşılır. Buradaki canlı veya enfekte dokular, özel aletler yardımıyla temizlenir ve kanallar şekillendirilir. Kanal içleri temizlendikçe düzenli aralıklarla yıkama solüsyonları kullanılır. Bu solüsyonlar, kanal içinde kalmış bakteri ve dokuların uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Temizlik bitince kök kanalları, “gutta-perka” adı verilen kauçuk esaslı bir materyal ve özel bir yapıştırıcı ile doldurulur. Amaç bakterilerin bu boşluğa yeniden girmesini engelleyerek sızdırmaz bir ortam yaratmaktır. Bazı durumlarda seanslar arasında kanallara ilaç konur ve diş geçici dolgu ile kapatılır. Son aşamada ise dişe kalıcı bir dolgu veya kuron uygulanarak tedavi tamamlanır. Bu final restorasyon, kanal tedavisi görmüş dişin daha az kırılgan hale gelmesi ve uzun süre işlev görmesi için oldukça önemlidir.

Kanal Tedavisi Sırasında Ağrı Hissedilir mi?

Kanal tedavisi sırasında en büyük korkulardan biri ağrı hissedilmesidir. Oysa modern diş hekimliğinde kullanılan lokal anestezi teknikleri, ağrıyı büyük ölçüde ortadan kaldırır. İşlem yapılırken bölge tamamen uyuştuğu için ağrı yerine sadece hafif bir baskı veya titreşim hissedilebilir. Kimi zaman hasta dişin iltihaplı olması veya anatomik yapının karmaşıklığı gibi nedenlerle ek doz anesteziye ihtiyaç duyulabilir. Özellikle dişin kök ucunda yoğun iltihap olduğu hallerde ilk uyuşturma girişimlerinde tam uyuşma sağlanamayabilir. Böyle durumlarda diş hekimi ek teknikler veya farklı tip anestezik maddelerle ağrıyı kontrol altına alır. Tedavi sonrasında hafif sızı veya hassasiyet yaşanması normaldir ve genellikle basit ağrı kesicilerle giderilebilir. Ayrıca işlem sonrasında birkaç gün çiğneme sırasında duyulan hafif rahatsızlık da zamanla geçer. Tüm bu süreçlerde ağrının şiddetlenmesi, şişlik veya ateş gibi belirtiler görülmesi halinde vakit kaybetmeden diş hekiminin haberdar edilmesi gerekir.

Kanal Tedavisi Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?

Kanal tedavisi sonrası iyileşme süreci, tedavinin başarısı ve dişin ömrü açısından önemlidir. Öncelikle dişte geçici dolgu veya geçici kuron varsa, kalıcı restorasyon yapılana kadar sert gıdalar çiğnememek gerekir. Kanal tedavisi görmüş diş bazen ilk günlerde biraz hassas olabilir, bu gayet doğaldır. Ağız hijyenine daha fazla özen göstermek, dişi korur ve tekrar bakteri girişini önlemeye yardımcı olur. Böylece nüksetme riski azalır. İyileşme döneminde şu hususlara dikkat etmek önerilir:

• Ağız bakımını düzenli yapmak
• Aşırı sıcak veya soğuk gıdalardan kaçınmak
• Sert kabuklu ve yapışkan yiyecekleri dişin üzerine getirmemek
• Diş hekiminin verdiği ilaçları düzgün kullanmak
• Kontrollere zamanında gitmek

Kanal Tedavisi Başarısız Olursa Ne Yapılabilir?

Kanal tedavisinin başarı oranı genellikle yüksektir. Ancak nadir de olsa bazı durumlarda beklenen iyileşme gerçekleşmeyebilir. Örneğin kanalın iç yapısı çok karmaşıksa veya daha önce yanlış doldurulduysa dişte yeniden enfeksiyon görülebilir. Benzer şekilde kanal dolgusunda sızdırmazlık sağlanamadıysa, kök kanallarına yeniden bakteri girişi olabilir. Böyle durumlarda “kanal tedavisi tekrarı” adı verilen işlem yapılır. Bu işlemde eski kanal dolgu materyali çıkartılır, kanallar tekrar temizlenir, dezenfekte edilir ve yeniden doldurulur. Bazı vakalarda diş kök ucunda kist benzeri lezyonlar oluşursa, cerrahi bir girişim olan “apikal rezeksiyon” gerekli olabilir. Bu operasyonda kök ucu ve etrafındaki iltihaplı doku alınarak bölge temizlenir, ardından kök ucu kapatılır. Bütün bu alternatif yaklaşımların amacı, dişi mümkün olduğunca ağızda tutmak ve hastanın rahat çiğneme fonksiyonunu sürdürmesini sağlamaktır.